زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

معز لدین الله




المعزّ لدین الله (متوفای ۳۶۵ق)، چهارمین خلیفه فاطمی در افریقیه، مصر و شام و فردی خردمند و هوشیار بود. او پس از مرگ کافور اخشیدی مصر را به تصرف خود درآورد و به مدت یک سال و پنج ماه و ده روز در راس قدرت قرار داشت. او سرانجام به سال ۳۶۵ قمری درگذشت و بعد از وی پسرش با لقب العزیز بالله به جای او نشست.


۱ - معرفی اجمالی


ابوتمیم، معزلدین الله، معد بن اسماعیل بن محمد بن عبیدالله، چهارمین خلیفه عبیدی فاطمی مصر و شام بود. در شهر مهدیه متولد شد و مادرش ام ولد بود.

۲ - تسلط بر مغرب


در سال ۳۴۱ ق در منصوریه و پس از مرگ پدر با معز به عنوان خلیفه بیعت کردند. او سردار جوهر صقلی را در رأس ارتش مجهزی برای مطیع ساختن بخش‌هایی از مغرب ـ که نافرمانی کرده بود ـ بدان سامان گسیل کرد. جوهر، روانه فاس و سجلماسه شد و آن دو شهر را تسخیر نمود و بدین ترتیب سراسر مغرب را فتح کرد غیر سبته، که هم چنان تحت فرمان امویان حاکم بر اندلس باقی مانده بود.

۳ - تصرف مصر


در این زمان، خبر مرگ کافور اخشیدی، امیر مصر رسید و المعز، فرمانده سپاهش جوهر را سوی مصر روانه کرد. او در سال ۳۵۸ ق وارد قاهره شد و با تعیین حدود آن، آن را «القاهرة المعزیة» نامید. آن گاه در مصر و شام، بنای دعوت برای المعز نهاد.

۴ - ورود به قاهره


در اواخر سال ۳۶۱ ق المعز، بلکین بن زیری صنهاجی را به جای خویش بر افریقیه گماشت و منصوریه مرکز خلافت را به قصد مصر ترک کرد. روز ۶ شعبان ۳۶۲ ق وارد اسکندریه شد و در ۵ رمضان همان سال، وارد قاهره شد.

۵ - ویژگیهای المعز


المعز، فردی خردمند، هوشیار، بخشنده و دانشمند و خوش کردار بود. اشعار لطیفی به وی نسبت داده می شود. ابن هانی اندلسی او را ستود. در روزگار وی، همه قبایل بربر، در پرتو سیاست حکیمانه ای که پیش گرفت، مطیع و فرمانبردار او شدند.

۶ - وفات


معز فاطمی سرانجام به سال ۳۶۵ قمری درگذشت. مدت زمامداری وی یک سال و پنج ماه و ده روز بود. پس از او، پسرش ابومنصور نزار جانشین پدر شد و لقب العزیز بالله برخود نهاد.
[۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۲۲۴.    
[۲] ابن‌جوزی، عبدالرحمن، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۱۴، ص۲۴۵.    
[۳] ابن اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۳۳۸.    
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۱۲۲.    
[۵] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۴، ص۶۹.    
[۶] ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج۱۱، ص۲۸۳.    
[۷] حسن، ابراهیم حسن، تاریخ الاسلام السیاسی، ج۳، ص۲۵۱.
[۸] سرور، محمد جمال‌الدين، تاریخ الدولة الفاطمیّه، ص۱۴۹.
[۹] سرور، محمد جمال‌الدين، تاریخ الدولة الفاطمیّه، ص۱۵۶.
[۱۰] زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج۷، ص۲۶۵.    


۷ - پانویس

 
۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۲۲۴.    
۲. ↑ ابن‌جوزی، عبدالرحمن، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۱۴، ص۲۴۵.    
۳. ↑ ابن اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۳۳۸.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۱۲۲.    
۵. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۴، ص۶۹.    
۶. ↑ ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج۱۱، ص۲۸۳.    
۷. ↑ حسن، ابراهیم حسن، تاریخ الاسلام السیاسی، ج۳، ص۲۵۱.
۸. ↑ سرور، محمد جمال‌الدين، تاریخ الدولة الفاطمیّه، ص۱۴۹.
۹. ↑ سرور، محمد جمال‌الدين، تاریخ الدولة الفاطمیّه، ص۱۵۶.
۱۰. ↑ زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج۷، ص۲۶۵.    


۸ - منبع

عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۹۶.

رده‌های این صفحه : حاکمان آفریقا | حاکمان شام | حاکمان مصر | خلفای فاطمی | درگذشتگان سال 365 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری)




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.